HULKİ AKTUNÇ YAPITLARI EKSENİNDE İNCELEMELER
“Turunçlar hâlâ –şu garip olayların başladığı ve umulan sonu çağırdığı yıllarda- hiç kimsenindi ve herkesindi o kentte. Ne garipti, o kentteki kapkara düzene olanca aykırılığıyla, bütün yolunmalarına, her an yağmalanmalarına karşılık, turunçlar yine vardı… Olaylar, bazı şeyleri öldüm allah değiştirmiyordu. Turunçlar orada olacaktı. Turunçlara tapmalıydı.”
Bir Çağ Yangını/Hulki Aktunç
Uzun süren derin okumaların ardından, insanı yalnızlaştıran yalnızlaştırmanın ötesinde sessizliğe sürükleyen, düşündüren, şaşırtan ama metinleriyle aramızda güçlü bağlar kurmaya gönülden rıza gösteren renkli bir yazar Hulki Aktunç. Onu anladığımı anlatmaya çabaladığım şu satırlarda, aklımda tuttuğum “Anlatmazsam kalmayacak korkusundaydım.” [Bir Kadıköy’oğlu. s.84] cümlesi işte imdadıma yetişiyor. Nasıl bir korkudur ki sadece yazmakla yetinmesin, nasıl bir korkudur ki yazacaklarını yetiştirememekten tedirgin bir yaşam sürsün. Tanıdığı ne varsa okurla yapıtları üzerinden tanıştırmayı, anlatmayı kendine dert edinsin. Edebiyatın hemen hemen bütün türlerinde verdiği eserler, dile dair yaptığı amansız vurguyu duyumsatır. Bizlerin de bütün meselesi o duyumsama değil mi? Bengü Vahapoğlu’nun “Bir Hulki Aktunç Biyografisi Tasarımı” başlıklı yazısında söylediği gibi Aktunç, dil üzerine bir edebiyat inşa etmiştir. [Kitap-lık, Mart-Nisan 2019, sayı:202]
1950’lerin Kadıköy’ünde doğmuş olmak Aktunç’a Kürtçeden Rumcaya, Ermeniceden Yidceye, Romancadan İbraniceye, Lazcadan Arapçaya kadar farklı dillere aşina olmayı, bu dilleri Türkçeyle kıyaslamayı dahası harmanlama olanağı sunmuştur. Büyük Argo Sözlüğü’nün temelleri çocukluğunu geçirdiği Kadıköy sokaklarında atılır. Kadıköy, eserlerinde çocukluğundan sıkça beslenmesini sağlar. O, insanların yaşadıkları yerlerin her açıdan insan üzerinde etkili olduğunu düşünen bir yazar. Kurduğu mekânlar, eser kahramanını anlatmak – anlamak açısından önemlidir. Aynı zamanda Aktunç, mekânları ele alış şekliyle toplumların sosyolojik yapılarına ilişkin de önemli tespitlerde bulunur. Onun karakterleri; sokaklarda dolaşır, dolaşırken sorgular, dış ve iç mekânlardan etkilenir, İstanbul’a dair birçok detay verir. İlk öykülerinde daha çok toplumsal temalara yoğunlaşırken son dönem öykülerinde bireysel temalara ağırlık verir.
Aktunç’un eserlerinde hatıraların, izlenimlerin sadece çocukluk, ergenlik, yetişkinlik dönemlerini kaplayan ruh durumlarından ibaret olmadığını aynı zamanda onun yazar perspektifine ve kültür kodlarına yaslanışını da gözlemleriz.
Hulki Aktunç 1950 Kuşağı sonrası dil ve söylemde yenilik arayışından hiç ödün vermeyen çok yönlü bir yazar. Ressamlığı, reklamcı kimliği, sözlük yazarlığı, pek çok önemli ödüle değer görülmüş romancılığı ve şairliğinin yanı sıra Erotologya?’da (2000) öne çıkan araştırmacılığı ve Aforistika’daki (2001) özdeyiş söylemeye yatkınlığı, onu edebiyatta farklı kılmıştır. Hulki Aktunç, sözcüklerin köklerini, hangi dile ait olduklarını, ne zaman ortaya çıktıklarını, ilk olarak hangi kaynakta kayıt altına alındıklarını, ses ve anlam bakımından geçirdikleri dönüşümleri incelemesiyle bir etimologdur. Dahası dilin olanaklarını genişleterek yeni bir gramer de inşa etmeye çabalamıştır.
Çok hayranlık beslenen ama bir o kadar edebiyatımızda ihmal edilmiş yazarlardan Hulki Aktunç. Kendisiyle ilgili bu dosyayı yapmayı arzulamış olmanın başlıca nedeni çok sayıda ve farklı türlerde eserler vermiş olmasına rağmen yazınsal kimliğinin maksatlı ya da maksatsız örtük kalışı.
Gidenler Dönmeyenler’den, Kurtarılmış Haziran’a, Ten ve Gölge’den Bir Yer Göstericinin Hayatı’na, Güz Her Şeyi Bilir’den Opus’a, Büyük Argo Sözlüğü’ne, Erotologya?’ya, küçük selamlar yollamak istedik. Sağlığında sitemde bulunduğu “Zaman zaman bu benim yazdığım argo sözlüğü beni rahatsız da ediyor. Çünkü benim bütün edebiyat etkinliğim adeta göz ardı ediliyor ve ben sadece Büyük Argo Sözlüğü’nün yazarı olarak tanınıyorum. Sanki.” sözlerine karşılık kıymetli yazar dostlarımızla hazırladığımız “Hulki Aktunç Dosyası” ile katkıda bulunma arzusundayız.
Keyifli okumalar.
Daha fazla Panzehir Dosyaya buradan ulaşabilirsiniz.
Sayfanın altındaki sosyal medya butonlarını kullanarak yazıyı sevdiklerinizle paylaşabilir, yorumlarınızla bize ulaşabilirsiniz.
