EDEBİYAT DÜNYASINA PANZEHİR SORULAR 2023
2023 yılında yoğun bir edebiyat gündemi yaşandı. Yepyeni kitaplar okurların beğenisine sunuldu. Biz de Panzehir Dergi olarak yayınladığımız metinlerle, söyleşilerle, eleştiri-tanıtım yazılarıyla edebiyat ve sanat ortamına katkıda bulunmaya çalıştık.
Bu yıl ikincisini yayımlayacağımız Panzehir Sorular’la, yazarların penceresinden bir tür bellek tazelemesi yapmayı amaçlıyor, edebiyat tutkunları için ufuk açıcı olacağına inanıyoruz.
Bir yılı daha geride bırakırken 2023’ün edebiyatını, edebiyat dünyasından isimlere sorduk.
Değerli görüşlerini bizlerle paylaşan tüm edebiyat dostlarına teşekkür ederiz.
Yeni yılda panzehriniz edebiyat olsun…
Edebiyat eserlerinin değerini hangi ölçüt belirler? Okur mu, satış mı, eleştiri mi, ödül mü?
Ben ödüllere karşı biri değilim, yıllardır yapacak olduğum okumaları seçerken de ödüllere çokça dikkat etmişimdir. Eğer bir yazar Nobel almışsa, onun en az bir kitabını okumuşumdur. Şunu açıkça söyleyebilirim ki Nobel alan kötü bir yazara hiç rastlamadım. Bir yazar olarak ödül alıp almamak benim için pek önemli olmasa da bir okur olarak ödüllü kitap okumak benim için önemlidir. Ödüller, ülkemizde, belki dünyanın daha pek çok yerinde de sık sık tartışma konusu olmuştur. Bu tartışmalarda bazen yazar, bazen de seçici kurul haklıdır muhakkak. Çünkü yazı sanatı dünyada yapılan en öznel iştir kanımca. En zekice iştir de aynı zamanda.
Ödül önemlidir, satış önemlidir ama elbette en önemlisi okurdur. Okura bir şekilde ulaşmak gerekir. İyi edebiyat neticesinde binlerce, on binlerce okura ulaşmak hiç kolay bir iş değildir. Bunu yapanları incelemek lazım. Metinlerinde başardıkları şeyi anlamak, inceleyen için faydalı olacaktır.
Tutucu olmayan eleştiri gerçekten belirleyicidir. Yalnız eleştirmen elli yıldır okuyup durduklarına bazen takılıp kalabiliyor. Yeniyi, değişeni bazen göremiyor eleştirmenler. Bu kötüdür edebiyat adına ve eleştirinin de belirleyiciliğini zedeler. Bir örnek de vereyim. Çok iyi bir eleştirmen olan Fethi Naci, Orhan Pamuk’un ilk kitabı Cevdet Bey ve Oğulları’nı göklere çıkarmıştı. Hatta Pamuk’un ilk dönem şöhretinde de hafife alınmayacak bir etkisi var Naci’nin. Ama ardından yazdığı post-modern romanları eleştirdi Fethi Naci. Eleştirdi çünkü Pamuk’tan istediği bildiği yoldan gitmesiydi. Değişimi göremedi diyebilirim bu açıdan.
Özetle; doğru okur, doğru eleştiri, doğru satış ve doğru ödül belirleyici olandır kanımca.
Son dönemlerde değerinin yeterince bilinmediğini düşündüğünüz öykücüler ve romancılar var mı?
Türkiye’de okur, özellikle de nitelikli okur büyük bir problem. Bu durumdan, özellikle kitapları yeni yeni piyasaya çıkmaya duran yazarlar derinden etkileniyor. Okur, bu yeni yazarlara hem mesafeli duruyor hem de onları anlamakta, ortaya koydukları yeniyi görmekte zorlanıyor. Mesele birkaç isim vermek değil, durum bundan çok daha vahim bir hâl almış durumda. Bence bu yıl öykü kitapları basılan pek çok yazar çok çok yetenekli, ama şartlar dahilinde okurda karşılığını bulmaları çok zor.
2023’te tadı damağımda kaldı dediğiniz o film hangisi?
Bu yıl zannederim, yıla ait yapımların çoğunu izledim. Fakat hiçbiri 2022 yapımı olan The Banshees Of Inisherin kadar üzerimde etki kırakmadı. İrlanda yapımı müthiş bir filmdi. Bir İrlanda kırsalında geçiyor. Kasabanın diplerinde bir yerde bir meyhane var. İnsanların durak yeri orası. Gününü boş geçiren, soluklanmak isteyen, bugün de böyle olsun diyen oraya gidiyor. Biri ellilerini aşmış diğeri henüz otuzlarında olan iki erkek karakter var filmde. Yaşça büyük olan, filmin henüz girişlerinde, diğeri ile dostluklarını sonlandırmak istiyor. Bütün film bu basit ama oldukça temel örgü etrafında akıp gidiyor. Bence son yılların en iyi karakomedisi.
Sizce 2023’te edebiyat gündemine damgasını vuran olaylar ve tartışmalar nelerdi?
Yılın tamamında kafamı çalışmakta olduğum romandan kaldırmadım. Elbette ara ara, özellikle de twitter ve instagram’ın yardımıyla gündemi takip etmeye çalıştım.
Bence sadece bu yıl değil, her yıl, en büyük edebiyat olayı Nobel’dir. Bu ister istemez böyledir. Bazen beğenmeyiz verilen kişiyi ve deriz ki, “Aa şuna verilse daha iyi olmaz mıydı?” Bu hiç bitmeyecek bir itirazdır çünkü edebiyat dünyanın en öznel işlerinden biridir. Ödül bu yıl Norveçli yazar Jon Fosse’ye verildi. Okumamıştım kendilerini. Nobel’i aldığında sipariş ettim, geldi, kütüphanemde beni bekliyor.
Daha fazla Panzehir Söyleşiye buradan ulaşabilirsiniz.
Sayfanın altındaki sosyal medya butonlarını kullanarak yazıyı sevdiklerinizle paylaşabilir, yorumlarınızla bize ulaşabilirsiniz.
