EDEBİYAT DÜNYASINA PANZEHİR SORULAR 2023
2023 yılında yoğun bir edebiyat gündemi yaşandı. Yepyeni kitaplar okurların
beğenisine sunuldu. Biz de Panzehir Dergi olarak yayınladığımız metinlerle,
söyleşilerle, eleştiri-tanıtım yazılarıyla edebiyat ve sanat ortamına katkıda bulunmaya çalıştık.
Bu yıl ikincisini yayımlayacağımız Panzehir Sorular’la, yazarların
penceresinden bir tür bellek tazelemesi yapmayı amaçlıyor, edebiyat tutkunları için ufuk açıcı olacağına inanıyoruz.
Bir yılı daha geride bırakırken 2023’ün edebiyatını, edebiyat dünyasından
isimlere sorduk. Değerli görüşlerini bizlerle paylaşan tüm edebiyat dostlarına teşekkür ederiz.
Yeni yılda panzehriniz edebiyat olsun…
Edebiyat eserlerinin değerini hangi ölçüt belirler? Okur mu, satış mı, eleştiri mi, ödül mü?
Belki hangi okur, dolayısıyla hangi okurun talep ettiği kitap ve onun satışı, hangi eleştiri diye düşünmek lazım. Asıl olanın metnin kendisi, kendi özellikleri olduğunu unutmadan. Kıyıda köşede kalıp değeri bilinmeyen eserler var elbette. Hayatta karşılaşmaların, şansın da payı göz ardı edilemeyecek kadar fazla. Yine de zaman süzgecinin “bilme tutkusu” olan okurun elinde olduğunu düşünüyorum. Edebiyat kuramları bir yana, iyi eserler edebiyatın ne olduğuna dair bir fikri barındırıyor ve iyi okuyucu da zamanla bunun farkına varıyor. Onun çok anlamlı dilini, sorgulayıcılığını, dönüştürücü etkisini keşfediyor. Başka türlüye kapalı olanı, yeni bir şey söylemeyeni, meselesi olmayanı eliyor. Her kahramanın dünyaya farklı açılardan baktığını, iç dünyamızda olup bitenlere dair bir şeyler söylediğini, duyguların gizli dünyasını ifşa ettiğini de öğreniyor. Karar ve davranışlarımızda akıl dışının etkisini görmek istiyor kimi zaman, eski hikayelerin üzerimizdeki etkisini de. Hatta estetik bir bütünün karşısında olup olmadığını seziyor; konuyla yapı aynı kumaştansa onu da.
Son dönemlerde değerinin yeterince bilinmediğini düşündüğünüz öykücüler ve romancılar var mı?
Daha önce Büyük Defter, Kanıt, Üçüncü Yalan romanlarını büyük bir beğeniyle okuduğumuz Agota Kristof’un 2023’te çevrilen Önemi Yok ve Okumaz Yazmaz adlı kitaplarının yeterince ses getirmediğini düşünüyorum. Margit Schreiner kitaplarının da öyle.
Hasibe Özdemir’in 2022’de yayımlanan öykü kitabı, Balık Ölecek de çok daha fazla ilgi görmeliydi. 1960’lardan 90’lara kadar öykü, roman, oyun yazan Selçuk Baran’ın kitapları için de aynı şeyi düşünüyorum.
2023’te tadı damağımda kaldı dediğiniz o film hangisi?
Justine Triet’in yönetmeni olduğu Bir Düşüşün Anatomisi’ni çok sevdim. Film Cannes’te Altın Palmiye kazanmıştı bu yıl. Gerçeklikle kurgu arasında köprü kurması, cinayet- kaza- intihar ikilemiyle seyirciyi sürekli şüphede bırakması, psikolojik gerilimi dozunda tutması, bir düşüşün anatomisini gözler önüne sermesi; toplumsal cinsiyet algısı açısından “kadın olmak” durumunu çok iyi anlatması bakımından birkaç kez izlemeye değerdi. Sandra Hüller’in oyunculuğu da çok iyiydi.
Emin Alper’in Kurak Günler filmini de aynı dönemin öne çıkan filmlerine göre daha çok beğendim. Şimdiyi, o andaki durumu anlattığı gibi hayatın dönüştürücü gücünü de gösteriyordu. Sezdirerek anlattıkları, ima ettikleri de zenginleştiriciydi. Oyunculuklar başarılıydı.
Sizce 2023’te edebiyat gündemine damgasını vuran olaylar ve tartışmalar nelerdi?
2023’ün Temmuz’unda, bütünüyle sorgulamadan oluşan romanlarında hafiflik ve ağırlık meselesi birlikte yürüyen Milan Kundera’yı kaybettik. Komediye dönüşen hayatın trajikliği, Kundera’nın komik gücü; edebiyata ve hayata bakışı kitaplarında kaldı, iyi okuyucuyla birbirlerini yeniden bulmak üzere. Edebiyat gündemine damgasını vuran en önemli olay buydu bana göre.
Şair kadınların Gümüşlük Akademisi’deki bahçe buluşmasını heyecanla takip ettim. Bu buluşmanın tohumu karşılaşmalardı. Tekillik ve biricikliğin yanında kolektif duyuş ortaklığı nasıl oluşur, bunlar nasıl bir arada yaşar ve şiir bu ortaklığın neresindedir, konusu ilgi çekiciydi.
Yapay zekâyla ilgili tartışmalar, edebiyat dünyasındaki gruplaşmaların yarattığı atmosfer ve bunun metin kalitesine etkisi, sürekli artan kâğıt fiyatları ve bunun hem okuyucuyu hem yayıncıyı zorlaması, Turgut Uyar şiir ödülüyle ilgili çekip uzatılan tartışma da kanımca gündeme damgasını vurdu.
Daha fazla Panzehir Söyleşiye buradan ulaşabilirsiniz.
Sayfanın altındaki sosyal medya butonlarını kullanarak yazıyı sevdiklerinizle paylaşabilir, yorumlarınızla bize ulaşabilirsiniz.
