EDEBİYAT DÜNYASINA PANZEHİR SORULAR 2023
2023 yılında yoğun bir edebiyat gündemi yaşandı. Yepyeni kitaplar okurların beğenisine sunuldu. Biz de Panzehir Dergi olarak yayınladığımız metinlerle, söyleşilerle, eleştiri-tanıtım yazılarıyla edebiyat ve sanat ortamına katkıda bulunmaya çalıştık.
Bu yıl ikincisini yayımlayacağımız Panzehir Sorular’la, yazarların penceresinden bir tür bellek tazelemesi yapmayı amaçlıyor, edebiyat tutkunları için ufuk açıcı olacağına inanıyoruz.
Bir yılı daha geride bırakırken 2023’ün edebiyatını, edebiyat dünyasından isimlere sorduk. Değerli görüşlerini bizlerle paylaşan tüm edebiyat dostlarına teşekkür ederiz.
Yeni yılda panzehriniz edebiyat olsun…
Edebiyat eserlerinin değerini hangi ölçüt belirler? Okur mu, satış mı, eleştiri mi, ödül mü?
Bence ölçüt “Okunmak.” Ama söylemek istediğim, çok ya da az okunmaktan öte bir şey. Ödül, eleştiri, satış vs. bunların hepsi için, bir ya da çok kişi tarafından eylem olarak okunmak gerek. Keşfedilmenin bununla başladığını düşünüyorum.
Mesela, John Fante’nin neredeyse unutulmuş bir yazarken popüler olması, Charles Bukowski’nin ısınmak için oyalandığı kütüphanede tesadüfen Toza Sor’u “okumasıyla” olmuş. “Benim tanrımdır,” dediği Fante adeta yeniden keşfedilmiş onun ilgisiyle.
Kitaplar, değeri de değersizliği de okur onu buluncaya kadar içinde hapsederek bekler. Okuyucu ile karşı karşıya gelen her eser bir şekilde değerlendirilir. Değerini bulur demiyorum, değerlendirilir. Bazen yazılanlar zamana uygun gelmez, bu yüzden kitap dikkate alınmaz, unutulur gider. Sonra eseri başka bir gözle “okuyan” kitle gelir, sayfalardaki cümleler aynıdır ama bu kez göklere çıkarılır. Ya da bir dönemin gözdesiyken unutup gider.
Bir de tabii her dönem istikrarlı bir şekilde “okunan”lar var. Onların okurunu, soyu yüzlerce yıl geriye doğru takip edilebilen ailelere benzetiyorum. Onlar yok olmuyor, sanırım okuma huyları kuşaklar boyu devredilirken okuyacakları eserler de beraberlerinde geliyor.
Son dönemlerde değerinin yeterince bilinmediğini düşündüğünüz öykücüler ve romancılar var mı?
Ben hep gerilerden gelen bir okur oldum. Değeri yeterince bilinmeyen yazar tanımı dönemlerden bağımsız bir şey benim için. Bazen çok güzel bir kitap okuyorum, bakıyorum yazarı kaç yıl önce yaşamış, bir o kadar eser vermiş, benim haberim bile yok. Aklıma ilk gelen şey “ben bunu niye geç keşfettim,” ikincisi ise “bu eser daha çok okunmalı,” oluyor. Belki okunuyordur ondan da haberim yoktur, bilmiyorum. Bir de sevdiğim yazarlar ne kadar tanınırsa tanınsın az okunuyormuş gibi geliyor bana. Thomas Bernhard, Flannery O’ Connor, Sam Savage, mesela. Her yıl bir kitap ya da yazar ekleniyor bu listeye. Georgi Gospodinov Hüznün Fiziği’i ile bu yılki listeye tepeden girdi mesela. Dediğim gibi yazarın ödüller alması çok ya da az satmasından bağımsız bir şey bu.
2023’te tadı damağımda kaldı dediğiniz o film hangisi?
Kuru Otlar Üstüne’yi henüz izlemedim. İzlesem severmişim hissim yüzünden onun yerini ayrı tutarak Bir Düşüşün Anatomisi diyorum. Bana göre bazı sahneler gereğinden uzundu ama belki de bu, yönetmenin bilinçli olarak yaptığı bir şeydi. Seyirci olduğunuzu çok sık hatırlatan bir film. Sinema salonu ya da mahkeme fark etmez. Seyircisiniz ve film boyunca anlatılanlara, anlatıcının marifeti oranında yakın ya da uzak hissediyorsunuz. Bazı filmlerde yanında yer alıp sonuna kadar savunacağınız, özdeşim kuracağınız o kahramanı vermiyor yönetmen. Verdiği kahramanı da süslemeden, zayıf ve itici yanıyla ortaya koyup çekiliyor. Üstelik neye inanacağınızı bilmeden çıkıyorsunuz salondan. Güzel film. Arkadaşlarınızla üstüne uzun uzun konuşma isteği uyandıran türden. Başroldeki oyuncu Sandra Hüller’i Toni Erdmann’da izleyip sevmiştim, burada ayrıca hayran oldum.
Sizce 2023’te edebiyat gündemine damgasını vuran olaylar ve tartışmalar nelerdi?
Frankfurt Kitap Fuarı’nda Filistinli yazar Adania Shibli için yapılacak ödül töreninin İsrail-Hamas arasındaki çatışma sebep gösterilerek iptali bence bu yıla damgasını vuran olaylardan biri. Şaşırdım mı hayır, ama şaşırmak isterdim.
Daha fazla Panzehir Söyleşiye buradan ulaşabilirsiniz.
Sayfanın altındaki sosyal medya butonlarını kullanarak yazıyı sevdiklerinizle paylaşabilir, yorumlarınızla bize ulaşabilirsiniz
