EDEBİYAT DÜNYASINA PANZEHİR SORULAR 2023 / Esme Aras

2023 yılında yoğun bir edebiyat gündemi yaşandı. Yepyeni kitaplar okurların beğenisine sunuldu. Biz de Panzehir Dergi olarak yayınladığımız metinlerle, söyleşilerle, eleştiri-tanıtım yazılarıyla edebiyat ve sanat ortamına katkıda bulunmaya çalıştık.

Bu yıl ikincisini yayımlayacağımız Panzehir Sorular’la, yazarların penceresinden bir tür bellek tazelemesi yapmayı amaçlıyor, edebiyat tutkunları için ufuk açıcı olacağına inanıyoruz.

Bir yılı daha geride bırakırken 2023’ün edebiyatını, edebiyat dünyasından isimlere sorduk. Değerli görüşlerini bizlerle paylaşan tüm edebiyat dostlarına teşekkür ederiz.

Yeni yılda panzehriniz edebiyat olsun…

Edebiyat eserlerinin değerini hangi ölçüt belirler? Okur mu, satış mı, eleştiri mi, ödül mü?

Sanırım yıllar içinde yazarın o alandaki ısrarına, istikrarına, yazdıklarının iyi olup olmadığına bakarak okur dediğimiz kimse (neticede eleştirmen de bir okur) karar verecektir buna; üstünden geçen zamanda eserin hakkı bir şekilde teslim edilecektir diye düşünüyorum. Tabii edebiyat meşakkatli uğraş, yazarlık birçok yanıyla nankör meslek. Meydana getirilen eserin karşılığını, gerçek değerini hiç görememe hatta görmezden gelinme ihtimali var. Bazen de yazarın hakkının teslim edilmesi yıllar alır ki bunu görmeye ömür yetmez. Yine de sanatçı bunu göze alarak yola çıkar. Herkesin başka bir nedeni ve yazarken alınan bir haz duygusu vardır. Düşündüklerini kelimelere dökebilmesi yazar açısından bir yanıyla kâfi olsa da şu noktada Salâh Birsel’e katılmamak olanaksız: “…insan, ne de olsa bunca emeğin, bunca uğraşın bir karşılığı olmasını istiyor.” Doğru, ama Birsel’in 1950’lerde sözünü ettiği o karşılık, şu zamanda neye karşılık geliyor? Eserin çok satanlar listesine girerek kısa zamanda art arda baskılarının yapılması, çok okunması mı; yazarın tanınan bir yüz hâline gelmesi, yoksa meraklı okur tarafından keşfedilmesi mi? Meselesi (yaratıcılık, kültür-sanat işçiliği, göstermek, anlatmak istediği bir şeyi, derdi) olan yazarlar için bu sorunun yanıtı nettir diye düşünüyorum. Çünkü temelinde edebi kaygılar taşırken bir yandan da kendini bilmeye, tanımaya, insanı anlamaya götüren bir yoldur bu.

Son dönemlerde değerinin yeterince bilinmediğini düşündüğünüz öykücüler ve romancılar var mı?

Yayımlanan tüm kitapları okuyamamış olmanın verdiği sınırlı bilgiyle konuya yaklaşacak olursam, değerinin yeterince bilinmediğini düşündüğümden değil elbette ama beğendiğim ve daha çok okunması, üzerinde konuşulmasını arzu ettiğim yazarlarımızın kitapları hakkında yazdım, yazıyorum. Bu vesileyle kendine has bir üslupla eser veren üç yazarımızın adını anmak, bir kez de buradan hatırlatmak isterim. Kadri Öztopçu’nun edebiyatını yakın zamanda öykücü Murat Darılmaz ile konuştuk, merak edenler için söyleşi dijital ortamda mevcut. İrfan Yalçın ve Necati Tosuner’e gelirsek, iki değerli edebiyatçımızla röportaj yapabilme ayrıcalığına eriştiğim için çok mutluyum ve kendimi şanslılardan sayıyorum.

2023’te tadı damağımda kaldı dediğiniz o film hangisi?

NBC’nin Kuru Otlar Üstüne adlı filmini henüz izlemediğimi belirterek; Emin Alper’in yönettiği Kurak Günler’i (sinemada iki kez izledim) ve Özcan Alper’in yönetmeni olduğu Karanlık Gece’yi söyleyebilirim. Ayrıca Ferit Karahan’ın Okul Tıraşı, Martin McDonagh’in The Banshees Of Inisherin ve İran sinemasında Saeed Roustaee’dan Leyla’nın Kardeşleri’ni listeye ekleyebilirim.

Sizce 2023’te edebiyat gündemine damgasını vuran olaylar ve tartışmalar nelerdi?

Kendimce önemli bulduğum gelişmeleri şu başlıklarla sıralayabilirim;

20. Uluslararası Ankara Öykü Günlerinin onur konuğu olarak Adnan Özyalçıner’in kentimize gelerek, “50 Kuşağı” üzerine konuşması.

Öncü öykücümüz Sait Faik Abasıyanık’ı ölümünün 60. yılında anmak için Fazıl Say’ın projelendirdiği, Özen Yula’nın yazıp sahnelediği edebiyat-müzik buluşması.

Cumhuriyetimizin ve mübadelenin 100. yılının edebiyata yansıması:

Son Sayfa Yayınları tarafından Kadınların Yüzü-Cumhuriyetin 100 Yılında 100 Kadın Yazar adıyla yayına hazırlanan derleme kitap. Feyza Hepçilingirler’in Kırmızı Kedi Yayınları tarafından Zesto Psomi (Sıcak Ekmek) adıyla okurla buluşturulan yeni romanı. “100. yılında mübadeleyi daha iyi anlamak için” açıklamasıyla Işık Yayınları tarafından yayımlanan Renee Hırschon’a ait Mübadelenin Çocukları adlı kitabı. Başar Başarır’ın, Can Yayınları etiketiyle yayımlanan, göç ve mübadele temeli üzerine inşa edilmiş romanı, Dolunay İki Gece Sürer. Öykücü Derya Sönmez ile mübadele edebiyatı hakkında yayımlanan söyleşi.

Tartışmalara gelirsek;

Bazı yazarların 6 Şubat depreminin hemen ardından “en çarpıcı fotoğraf kareleri”ni kaleme almasını yaşanan olumsuzluklardan biri olarak sayabilirim. Bu olay, haber ve hikâye arasında -nasıl- bir sınır olmalı, sorusunu da gündeme getirdi. Habercinin görevi nerede sonlanmalı, edebiyatçı aynı meseleyi nerede devralıp nasıl anlatmalı? Ayrıca acılar henüz çok taze ve kabuğu kaldırıp kanatmaya ortam çok elverişliyken deprem konulu öykü yarışmalarının düzenlenmesi, kanımca benzer bir bakış açısının ürünü. Bu yıl 78’incisi düzenlenen Yunus Nadi Öykü Yarışması’nda seçici kurulun kararı, ödüle değer görülecek eser bir türlü seçilemedi mi, sorusunu akıllara getirdi. Dört jüriye karşılık gelen dört eserin değerlendirme ölçütlerini ve gerekçeyi bilmiyoruz ancak ödül -nedense- üç ilk kitap ile Tosuner’in 11. öykü kitabı arasında paylaştırıldı.

Sorular bittiğine göre emeği geçen herkese teşekkür ediyor, Panzehir Dergi ekibinin yeni yılını içtenlikle kutluyorum. Sevgiyle ve edebiyatla hep…

Daha fazla Panzehir Söyleşiye  buradan ulaşabilirsiniz.

Sayfanın altındaki sosyal medya butonlarını kullanarak yazıyı sevdiklerinizle paylaşabilir, yorumlarınızla bize ulaşabilirsiniz