Sevgili Oral SANDER’in bugün doğum günü ( 18 Ekim 1940, ANKARA); saygıyla anıyoruz…
SİYASİ TARİH 1918 – 1994 – ORAL SANDER
SONU GELMEYEN OLGU: SAVAŞ
Savaşlar, dünya tarihindeki büyük değişikliklerin ve hatta dönüşümlerin çıkış noktasını oluşturmaktadır. 7.000 yıllık bilinen tarihine baktığımızda, insanoğlu her yüz yılın 87’sini savaş, 13’ünü barış içinde geçirmiştir. Üstelik savaşın etkisi, yaygınlığı ve yıkıcılığı, uygarlık geliştikçe azalacağı yerde artmaktadır. Bir zamanlar savaşın zararı okun nereye kadar kadar uçacağına, bir Roma lejyonunun nereye kadar yürüyeceğine ya da bir Viking gemisinin nereye kadar yelken açabileceğine bağlıydı. Uygarlığın gelişmesiyle birlikte savaş da globallemiş ve etkilerinin sınırı kalmamıştır. 1990’larda da savaş ve savaş için hazırlık, modern devletin vazgeçilmez bir uğraşı ve ekonomik dayanaklarından biridir. Büyük devletlerce silah satımı hala uluslararası ticaretin belli başlı ve en karlı konusudur.
Ancak bugün savaş o denli pahalı ve yıkıcı hale gelmiştir ki devletler iradelerini birbirlerine kabul ettirebilmek için başka seçenekler de arıyorlar. Bunlardan en önemlisi “ekonomik savaş”tır. İngiliz altını olmasa Napolyon başarılı olabilirdi. İki dünya savaşında da ABD’nin ekonomik ve mali gücü olmasa müttefikler yenilebilirlerdi. Özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra güçlü olabilmek için, bir varil dinamitin yanına bir varil de petrol koymak gerekiyordu.
Bütün bunlara rağmen, bir ülkenin gücünün asıl belirleyicisi halkıdır. Bir savaşın kazanılmasında yalnız maddi kaynaklar yeterli olamıyor. Halkın morali, kurduğu devletin siyasal istikrarı, önderlerinin gücü, uygarlık düzeyi, dini, etnik ve kültürel dayanışması gibi elle tutulamayan ve kolay ölçülemeyen niteliklerin somut olarak anlatılması olanağı yoktur. Ama bunlar savaşta maddi güçler kadar önemli olmaktadırlar. 1940’ta İngiltere’yi Fransa’dan ayıran İngiliz halkının savaşma iradesiydi. Aynı şey Kuzey Vietnam’ın Güney Vietnam ve ABD’ye karşı başarısı için de geçerlidir. Gandhi’nin ülkesini bağımsız yapmadaki başarısının gizi, irade gücü ve köklü Hint uygarlığıydı…
İmge Kitabevi Yayınları, sayfa 661, 662, 29. Baskı: Ankara, Mayıs 2019
