İLKGENÇLİK EDEBİYATI’NDA ÖDÜLLÜ KALEM: KORAY AVCI ÇAKMAN
Çakman, Beyhan Eczacıbaşı İlkgençlik Edebiyatı Yılın Kadın Yazarı Ödülü’nü “Dr. Kimo’nun Laboratuvarı” adlı kitabıyla kazandı.
Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı tarafından 2025 yılında üçüncüsü verilen ödül, Türkiye’de ilkgençlik (11–14 yaş) edebiyatında kadın yazarları açık bir biçimde desteklemeyi ve bu alanda eserlerin artmasını teşvik ederek edebiyatta fırsat eşitliğini güçlendirmeyi amaçlıyor.
İlkgençlik edebiyatı alanında verilen Beyhan Eczacıbaşı İlkgençlik Edebiyatı Yılın Kadın Yazarı Ödülü, Türkiye’de çocuk ve gençlik edebiyatında kadın yazarlara yönelik özel bir ödül olması bakımından dikkat çekiyor. Ödüllü kitabın teması, teknoloji, oyun ve gençlik dünyasındaki değişimleri edebi düzeyde tartışmaya açıyor. İlkgençlik dönemine yönelik edebiyatın “sadece eğlence” değil aynı zamanda düşünme ve sorgulama alanı haline gelmesi açısından bir işaret niteliği taşıyor.
İlkgençlik Edebiyatı Nedir?
“İlkgençlik edebiyatı” (ya da İngilizce karşılığıyla middle grade literature), çocuk edebiyatı ile gençlik edebiyatı arasındaki geçiş dönemine hitap eder.
Genellikle 10–14 yaş aralığındaki okurlara yöneliktir. Bu dönemde çocuklar hem duygusal hem bilişsel olarak daha karmaşık karakterlerle tanışmaya, kimlik arayışına ve bağımsız düşünmeye başlar.
Bu nedenle ilkgençlik edebiyatı, çocuk kitaplarından farklı olarak:
-
Daha derin temalar (kimlik, aidiyet, toplumsal değerler, adalet, değişim) işler,
-
Kahramanlarını iç çatışmalarıyla birlikte anlatır,
-
Ancak dilini hâlâ erişilebilir ve duygusal olarak sıcak tutar.
Türkiye’de “ilkgençlik edebiyatı” kavramı özellikle 2010’lardan itibaren yayınevlerinin (Günışığı Kitaplığı, Can Çocuk, Tudem gibi) kataloglarında yer almaya başladı.
Bugün hem akademik hem edebi çevrelerde, çocuğun çocuklukla yetişkinlik arasındaki o hassas dönemde edebiyat aracılığıyla düşünme, empati kurma ve kimlik inşa etme sürecine katkı sağlayan bir tür olarak kabul ediliyor.
2025 Yılında Seçilen Kitap: Dr. Kimo’nun Laboratuvarı
Koray Avcı Çakman ödülü Dr. Kimo’nun Laboratuvarı adlı kitabıyla aldı. Kitap, teknoloji ile hayatın kesiştiği bir sanal oyun ortamı üzerinden ilerliyor. Karakter Ateş’in babasının kurduğu organik kültür merkezi ve mahalleye bağışlanan bilgisayarla başlayan süreç, Dr. Oyun ve Dr. Kimo gibi figürler eşliğinde oyun ve gerçeklik arasındaki sınırları sorgular.
Seçici Kurul Başkanı Prof. Dr. Jale Parla bu eser için “geleneksel, modern, doğal, yapay, aklın gücü, hayal gücü ikiliklerini mizahi bir dille işlemiş” ve “genç okurunu geleceği düşünmeye, hatta bu gelecek konusunda kaygı duymaya davet etmiş” açıklamasını yaptı.
Yazar, Koray Avcı Çakman Hakkında
Koray Avcı Çakman, Gazi Üniversitesi İşletme Bölümü mezunu. Çocuk edebiyatı alanında uzun süredir eserler veren yazar, drama liderliği deneyimine sahip ve TRT için çocuk öyküleri ve senaryolar hazırlamış durumda. Ödül öncesinde 2006’dan bu yana birden çok öykü ve roman yarışmasında ödül kazanmıştı.
Bu Alanla Diğer İlgili Mevcut Platformlar ve Yarışmalar
-
Gülten Dayıoğlu Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Vakfı — Bu vakıf “İlk Gençlik Romanı Ödülü” gibi kategorilerle çapraz yaş aralığına hitap eden eserleri destekliyor. gultendayioglu.com
-
İzmir Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Günleri (ÇOGED) — Bu etkinlik kapsamında ortaokul/ lise seviyesinde öykü-şiir yarışmaları düzenleniyor; edebiyat yazarlığını teşvik eden bir platform. org+1
-
Sadık Uygun Yayınları Çocuk Edebiyatı Yarışması — Çocuk ve gençlik yazınına yeni eserler kazandırmak amacıyla açılmış bir yarışma. com.tr
Kaynaklar: Habertürk (14.10.2025), DHA, Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı açıklamaları.
Daha fazla edebiyat haber yazıları okumak için buraya tıklayınız.
Sayfanın altındaki sosyal medya butonlarını kullanarak yazıyı sevdiklerinizle paylaşabilir, yorumlarınızla bize ulaşabilirsiniz.
